تنزيل العرفان والحياة – رؤية تأويلية في شعر المحوي (عیرفان و ژیان – ڕوانگه‌یه‌كی ته‌ئویلی بۆ شیعری مه‌حوی) الأستاذ الدكتور يادكار لطيف الشهرزوري، أستاذ النقد الحديث والسرديات في قسم اللغة العربية – كلية اللغات – جامعة صلاح الدين – أربيل. إقليم كردستان – العراق
المؤلفات:
– له ثلاثة عشر كتاباً باللغة العربية والكردية، فضلاً عن ثلاثة كتب مشتركة، منها:
– 1-جماليات التلقي في السرد القرآني. دار الزمان. دمشق. 2010.
– 2-المفاتيح الشعرية – قراءة أسلوبية في شعر بشار بن برد. دار الزمان. دمشق. 2012.
– 3-الظاهراتية والنقد الأدبي – الأصول المعرفية للمناهج النقدية – قصيدة جذر السوسن لأدونيس ميداناً تطبيقياً. دار الزمان. دمشق. 2015.
– 4-السرديات المعاصرة من قبل الحداثة إلى بعد ما بعد الحداثة – ثورة الخيال السردي. دار الزمان.
– دمشق. 2018.
– 5-الإنسان الفاعل في القرآن. باللغة الكردية، دار محوي، أربيل، إقليم كردستان العراق. 2018.
– 6-العرفان والحياة – منظور تأويلي لشعر محوي. (باللغة الكردية)، دار ريدار، أربيل، إقليم كردستان العراق. 2020.
– 7- نظريات التلقي من جمالية التلقي إلى نقد استجابة القارئ. (باللغة الكردية)، مؤسسة كلاويز، إقليم كردستان العراق، 2010.
– 8- كتاب جماعي بعنوان: روايات تحسين كرمياني من غواية القراءة إلى تجليات المنهج، دار السطور، بغداد، 2018.
– 9- كتاب جماعي بعنوان: فتنة السرد وحضور المسرود – قراءات في رواية سعد محمد رحيم (ظلال جسد ضفاف الرغبة)، دار نينوى، دمشق، 2019.
– 10- المصطلح في العربية: القضايا والآفاق، دار كنوز المعرفة – الأردن، 2020.
11-نقد العقل الراكد – قراءة في مشروع مسعود محمّد الفكري دار الابتكار – الأردن 2021
12-من الغياب إلى الاغتراب – دراسات نقدية داخل كثافات نصية. دار الابتكار – الأردن 2021
13- رواية (أوتاوا 2041)، (باللغة الكردية). مركز الزهاوي للدراسات الفكرية، السليمانية، كردستان – العراق 2022.پ. د. یادگار له‌تیف شاره‌زووری
دونیابینیه‌كی قوڵ و خۆ نه‌خزانه ناو چه‌مكه سواو و چه‌قبستووه‌كانی رۆژگاره‌وه؛ له دوو توێی ده‌ربڕینێكی ئێستاتیكایی به‌رز و باڵادا؛ له هه‌ره تایبه‌تمه‌ندیه دیاره‌كانی تێكسته شیعریه‌كانی مه‌حوین، كه له چوار چێوه‌ی روانگه‌یه‌كی مرۆڤ دۆستی و عیرفانی و به‌رچاو روونیه‌كی ئه‌ده‌بی زیندوودا نمایش كراون. له‌م سۆنگه‌یه‌وه توێژه‌ر مه‌به‌ستیه‌تی ئه‌و ره‌هه‌ند و به‌ریه‌ك كه‌وتنانه بخاته روو، كه مه‌حوی له چالاكیه داهێنه‌رانه‌كه‌یدا له دژی عه‌قڵی چه‌قبه‌ستووی باو دایمه‌زراندووه و عیرفان و ژیانی پێكه‌وه گرێداوه؛ عیرفانێكی تواوه له ژیاندا و ژیانێكی ئاوێزان بوو به خۆشویستنی خودا؛ ئه‌و خۆشه‌ویستیه‌ی ئه‌وه‌نده گه‌وره‌یه داده‌به‌زێت بۆ به‌نده‌كانی خودا و له پێناویاندا دژ به ره‌وتی باوی چه‌قبه‌ستوو ده‌جه‌نگێ.
مه‌حوی به‌و پێیه‌ی زانایه‌كی عاریف بووه له‌وه تێگه‌یشتووه كه مرۆڤ پێكهاتووه له دوو لایه‌نی به‌یه‌كدا چووی ئۆرگانی و رۆحی، كاركردن له‌سه‌ر هه‌ردوو لایه‌نه‌كه پێكه‌وه؛ مه‌رجی گه‌شه‌سه‌ندی مرۆڤ و پاراستنیه‌تی له هه‌موو جۆره لادانێك و كۆیله بوونێك، ئه‌مه‌ش دێته دی له رێگای هه‌ردوو چه‌مكی ئاوه‌دانكرنه‌وه‌ی زه‌وی و جێنشینی تێیدا، كه به های مرۆڤ دۆستی و چاكه كاری ماكی بوونیه‌تی.
مه‌حوی له شیعره‌كانیدا له‌گه‌ڵ دوو كایه‌ی سه‌ره‌كی پێكه‌وه گرێدراودا هه‌ڵسوكه‌وتی كردووه؛ یه‌كه‌میان لایه‌نی ئێستاتیكایی په‌تیه، كه توانیویه‌تی له رێیه‌وه كۆمه‌ڵێك ده‌قی ئاست به‌رزی زمان پاراوی پڕاوپڕ له به‌های هونه‌ری پێشكه‌ش بكات. دووه‌میان لایه‌نی بابه‌تیه كه له رێگایه‌وه ژیان دۆستیه‌كه‌ی به‌رجه‌سته كردووه و له چوارچێوه‌ی ئاسته ئێستاتیكاییه به‌رزه‌كه‌یدا؛ په‌یامی وریا كه‌ره‌وه و به‌رچاو روونی بۆ خۆێنه‌ره‌كانی ناردووه.
ژیان دۆستی و ئاوێته‌بوون به ره‌هه‌نده هه‌مه‌چه‌شنه‌كانی ژیان؛ وای له مه‌حوی كردووه پانتاییه‌كی گه‌وره‌ی تێكسته شیعرییه‌كانی ته‌رخان بكات بۆ به گژداچوونه‌وه‌ی عه‌قڵی دۆگمای خۆسه‌پێنه‌ر، كه به‌ناوی ئاینه‌وه ویستوویه‌تی به‌رژه‌وه‌ندی كه‌سیی به ده‌ست بهێنێت و ئاین بكاته راڕه‌وی به‌رژه‌وه‌ندی خوازی خۆی؛ له‌و كاته‌ی كه كۆمه‌ڵگه دووچاری دووفاقیی و داڕمانێكی گه‌وره بووبوویه‌وه له‌سه‌ر ده‌ستی چین و توێژی به‌ناو زاهید و واعیز و سۆفی و شێخه‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه خودی خۆی ئه‌ندامێكی دیاری ئه‌و چینه بووه، به‌ڵام ئه‌مه وای لێنه‌كردووه كه په‌رده هه‌ڵنه‌ماڵێت له‌سه‌ر لادانه‌كانیان، به‌ڵكو به هۆی دڵسۆزیی و تواناداری زانستییه‌وه توانیوه‌تی خۆی داماڵێت له ره‌وتی باوی چه‌قبه‌ستوو، چونكه سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه مه‌حوی عارفێكی مه‌زن بووه، له هه‌مان كاتدا زانایه‌كی گه‌و‌ره‌ش بووه، ئه‌مه‌ش ئه‌وه ده‌گه‌یه‌نێت كه عارفی و رۆچوون له خۆشه‌ویستی خودادا بێ پشت به ستن به زانیاری دروست و ته‌واو نایه‌ته دی، گرێدانی لایه‌نی زانست و لایه‌نی عیرفان و خۆشویستنی خودا وای لێكردووه كه زانایه‌كی راستگۆی مرۆڤ دۆستی ژیان دۆست بێت. ئه‌م فره ره‌هه‌ندیه؛ تێكسته شیعرییه‌كانی مه‌حوی وا لێده‌كات چه‌ندین خوێندنه‌وه هه‌ڵبگرێت و له چه‌ندین روانگه‌وه شه‌ن و كه‌وی ده‌قه‌كانی بكرێت. ئه‌مه‌ش ئه‌و ده‌گه‌یه‌نێت كه جگه له به‌رز و باڵایی ده‌ربڕین؛ شیعره‌كانی مه‌حوی گرفته كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانیشی ده‌ستنیشان كردووه و به‌ره‌نگار بوونه‌وه‌ی عه‌قڵی چه‌قبه‌ستووی به كلیلی چاره‌سه‌ر داناوه بۆ كێشه‌كانی تاك و كۆمه‌ڵگا.
قوڵی و ئاست فره‌یی و روانگه‌ی هه‌مه چه‌شنه و بوار هێشتنه‌وه بۆ خوێنه‌ر، له‌هه‌ره تایبه‌تمه‌ندیه دیاره‌كانی شیعری مه‌حوین، كه له رێیه‌وه هه‌وڵی داوه دونیا بینی خۆی نمایش بكات و به گژ لادانی فیكری و عه‌قڵی چه‌قبه‌ستووی باودا بچێته‌وه. سه‌ره‌ڕای ژێرخانه عیرفانیه‌كه‌ی؛ به‌ڵكو به پێچه‌وانه‌وه، تین و جوان بینی و رۆح باڵایی عیرفانی وه‌گه‌ر خستووه بۆ سود گه‌یاندن به واقیعی ژیاو له ئاسته جیاوا‌زه‌كانیدا.
ئاراسته‌ی ئه‌م لێكۆڵینه‌وه ده‌چێته چوارچێوه‌ی ئاراسته لێكۆڵینه‌وه‌ییه‌كانی پاش مۆدێرنه‌وه، كه به ته‌نها خۆی نابه‌ستێته‌وه به ره‌هه‌ندی زمانه‌وانی و جوانی ره‌وانبێژی ده‌قه‌وه، به‌ڵكو ئه‌ده‌ب وه‌ك گوتارێكی هه‌ڵگری چه‌ندین په‌یامی راشكاو و په‌نهان ته‌ماشا ده‌كات، گوتاری ئه‌ده‌بی له به‌رپرسیارێتی كۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی و دروستكردنی هۆشیاری، بێبه‌ش ناكات. به‌ڵكو له ناو بواره ئێستاتیكاییه‌كه‌دا ئه‌ده‌ب ڕۆڵ و به‌رپرسیارێتی باشانه‌ی هه‌یه له‌ڕووی ده‌سته‌مۆكردنی كۆمه‌ڵگا و هێشتنه‌وه‌ی باڵا ده‌ستی بژراده باڵاده‌سته‌كاندا ڕاده‌وه‌ستێت. له‌م سۆنگه‌یه‌وه؛ به‌هۆی فره ره‌هه‌ندی ده‌قه شیعرییه‌كانی مه‌حوییه‌وه، ناتوانرێت به ته‌نها وه‌ك كۆمه‌ڵه ده‌قێكی ئێستاتیكی لێی بڕوانین و دایانماڵین له گوتار و په‌یامه ڕاشكاو په‌نهانه‌كانیان، نه گونجاو نا زانستیش ده‌بێت گه‌ر خوێندنه‌وه ره‌خنه‌ییه‌كه كورت بكه‌ینه‌وه له ده‌رخستنی لایه‌نی جوانی و جوانناسی ده‌قه‌كاندا و ته‌نها كایه زمانه‌وانیه په‌تیه‌كان بدوێنرێت.
سه‌رچاوه‌ی توێژینه‌وه‌كه تێكسته شیعریه‌كانی مه‌حوین، كه پاش خوێندنه‌وه و تێڕامان لێیان؛ توێژه‌ر هه‌ڵده‌ستێ به شه‌ن و كه‌وكردنی لایه‌ن و ره‌هه‌نده‌كانی ئه‌م ئاڕاسته هزریه ئه‌ده‌بیه‌ی مه‌حوی، به سود وه‌رگرتن له چه‌مكه‌كانی هێرمینیۆتیكای ئه‌ده‌بی نوێ كه به‌زه‌قی له‌سه‌ر ده‌ستی فه‌یله‌سوف و توێژه‌رانی سه‌ر به قوتابخانه‌ی (ئایدیالیستی ئه‌ڵمانی) سه‌ری هه‌ڵدا، به‌تایبه‌تی له‌لای (شلایماخه‌ر) كه‌توانی ئاراسته‌ی هێرمینیۆتیكا له كاركردن به ته‌نها له‌سه‌ر (كتێبی پیرۆز) به‌ره‌و تێكسته ئه‌ده‌بیه‌كان و توێژینه‌وه ڕه‌خنه‌ییه‌كان بگۆڕێت.
توێژینه‌وه‌كه له رێخۆشكه‌رێك دوو به‌شی سه‌ره‌كی پێكدێت؛ رێخۆشكه‌ره‌كه له سێ ته‌وه‌ر پێكهاتووه؛ ته‌وه‌ری یه‌كه‌م كار له‌سه‌ر ئاوێزان بوونی (ئه‌ده‌ب و ژیان) ده‌كات. ته‌وه‌ری دووه‌میش ته‌رخان كراوه بۆ تیشك خستنه سه‌ر (بنه‌مای كرانه‌وه و عه‌قڵی ره‌خنه‌گرانه‌ی مه‌حوی). هه‌رچی ته‌وه‌ری سێیه‌میشه ئه‌وا ته‌رخانكراوه بۆ روونكردنه‌وه‌ی چه‌مكی (ته‌ئویل – هێرمێنیۆتیكا) له توێژینه‌وه ره‌خنه‌ییه نوێ و هاوچه‌رخه‌كاندا. به‌شی یه‌كه‌میش: (له پێناو ژیاندا – ڕه‌خنه له عه‌قڵی چه‌قبه‌ستوو) له دوو ته‌وه‌ر پێكهاتووه؛ یه‌كه‌میان (ده‌ركه‌وته‌كانی عه‌قڵی چه‌قبه‌ستوو) كه له‌و ده‌رهاویشته و ئه‌و باره نه‌شیاوه ده‌كۆڵێته‌وه كه له په‌ك خستنی هۆش و هزره‌وه ده‌كه‌وێته‌وه. له ته‌وه‌ری دووه‌میشدا: (ره‌خنه‌گرتن له عه‌قڵی چه‌قبه‌ستوو) مه‌حوی توانیویه‌تی پاش دیاریكردنی ئاریشه‌ی په‌خكستنی عه‌قڵ و هزر، پایه‌كانی ئه‌و هزره دۆگمایانه له روانگه ئه‌ده‌بی و عیرفانیه‌كه‌یه‌وه هه‌ڵوه‌شێنێته‌وه. هه‌رچی به‌شی دووه‌میشه (له پێناوی عیرفاندا – ئاسۆی چاوه‌ڕوانی و ڕوانگه‌ی گه‌ڕۆك) ئه‌وا ته‌رخانكراوه بۆ ئه‌و شێوازه ئێستاتیكاییه باڵانه‌ی كه مه‌حوی پشتی پێبه‌ستوون بۆ ده‌ربڕینی دونیابینی و به‌رجه‌سته‌كردنی روانگه عیرفانیه‌كانی له به‌گژداچوونه‌وه‌ی عه‌قڵی چه‌قبه‌ستووی باودا، له ڕێگه‌ی سێ ته‌وه‌ره‌وه؛ ئه‌وانیش (فره ئاسۆیی) و (دووریی ئێستاتیكایی) و (ره‌گه‌زدۆزی و فره ره‌هه‌ندی)ـن.
پ. د یادگار لەتیف شارەزووری خوێندنی به‌كالۆریۆسی لە به‌شی عه‌ره‌بی کۆلیژی ئادابی زانکۆی #سەڵاحەدین ته‌واو كردووه. بڕوانامەی ماستەری لە بواری رەخنەی نوێ لە هەمان کۆلێژ و زانکۆ لە ساڵی ۲۰۰۰ دا وەرگرتووە. بڕوانامەی دکتۆرای لە بواری ڕەخنەی نوێ و گێڕانەوە «السردیات» لە زانکۆی موسڵ لە ساڵی ۲۰۰۸ دا وەرگرتووە. لە ساڵی ۲۰۱٦ ـ دا نازناوی پرۆفیسۆری به ده‌ستهێناوه.
العرفان والحياة – رؤية تأويلية في شعر المحوي (عیرفان و ژیان – ڕوانگه‌یه‌كی ته‌ئویلی بۆ شیعری مه‌حوی) رابط مباشر PDF
